Politieplannen Rutte-IV: een opgewarmde prak
‘Meer van hetzelfde en dus te weinig.’ Zo karakteriseert NPB-voorzitter Jan Struijs de toekomstvisie op de politie die de VVD, D66, het CDA en de ChristenUnie in hun coalitieakkoord presenteren. ‘Wij zien een lange lijst in de magnetron opgewarmde beloften, maar het geld om daar serieus politiewerk van te maken blijft ijskoud achterwege. En dat geldt ook voor de erkenning dat het huidige politiepersoneel zich de hele kabinetsperiode de blubber moet blijven werken door een historische onderbezetting binnen het korps.’
Een van de afspraken in het coalitieakkoord is een (geleidelijke) structurele investering van een miljard in het ‘versterken van veiligheid’. Dat geld zal met name worden besteed aan het tegengaan van ondermijning (100 miljoen, te beginnen met 40 miljoen in 2023), het versterken van de politieorganisatie (200 miljoen, te beginnen met 50 miljoen in 2022), het versterken van de preventieve aanpak (200 miljoen, te beginnen met 50 miljoen in 2022) en
het versterken van de inlichtingdiensten (300 miljoen, te beginnen met 60 miljoen in 2022).
Etalagepolitiek
Jan Struijs: ‘Dat extra geld is natuurlijk op alle punten welkom en in principe goed besteed, maar het zet geen zoden aan de dijk. Neem die 200 miljoen voor het ‘versterken van de politieorganisatie’. Te beginnen met 50 miljoen extra volgend jaar. Wat heeft dat voor nut als je weet dat het korps al twee jaar geplaagd wordt door een begrotingstekort van twee- tot driehonderd miljoen? Dan zijn dit soort bedragen toch niet meer dan etalagepolitiek? Het ziet er voor de passerende burger heel aardig uit, maar het politiepersoneel schiet er niets mee op. Dat moet dagelijks blijven werken in een organisatie die door geldgebrek noodgedwongen vacaturestops moet afkondigen in een periode van onderbezetting.’
ICT-vernieuwing
Het steekt Struijs ook dat het coalitieakkoord niet duidelijker maakt wat er precies verstaan wordt onder ‘versterking van de politieorganisatie’. ‘Waarom wordt dat geld niet expliciet bestemd voor het verbeteren van de opleidingsmogelijkheden bij de politie? Of voor het versnellen van de ICT-vernieuwing? Twee kostbare voorzieningen waar de medewerkers naar snakken en die de slagvaardigheid van het korps enorm zouden opkrikken.’
Rooster- en werkdruk
Het is volgens de NPB-voorzitter geen toeval dat de extra investering in de politie niet wordt gekoppeld aan een uitbreiding van de operationele sterkte. ‘Dat lijkt me een duidelijke politieke keuze,’ aldus Struijs. ‘Rutte III heeft weliswaar zo’n tachtig procent van de bezuinigingen van Rutte I en II op de operationele sterkte teruggedraaid, maar verder wil men kennelijk niet gaan. Terwijl er gewoon structureel te weinig capaciteit beschikbaar is om al het politiewerk gedaan te krijgen. En dus zouden de bezuinigingen sinds 2010 niet alleen volledig teruggedraaid moeten worden. Daar bovenop zouden nog eens pakweg tweeduizend extra collega’s aangetrokken moeten worden om iedereen veilig en gezond zijn werk te kunnen laten doen. Zonder die inmiddels chronische rooster- en werkdruk.’
Etalagepolitiek
Een ander voorbeeld van een opgewarmde prak is de belofte het preventieve politiewerk een impuls te geven door te zorgen dat er op elke vijfduizend inwoners minstens één wijkagent actief is. Struijs: ‘Dat horen we ook al sinds de start van de Nationale Politie in 2013, net als de richtlijn dat zo’n collega tachtig procent van zijn dienst met wijkwerk bezig moet zijn. En iedereen weet dat daar nog nooit iets van terechtgekomen is, omdat wijkagenten door de onderbezetting al heel snel worden ingezet voor het garanderen van noodhulp. Dat gaat de komende jaren niet veranderen, dus ook dit is uitsluitend etalagepolitiek.’
Quasi-daadkrachtig
Eveneens een bekende riedel is de aankondiging dat de landelijke recherche ‘voldoende mensen en middelen’ krijgt ‘om in interventieslagkracht te kunnen voorzien’. Struijs: ‘Dat is ook weer zo’n quasi-daadkrachtige formulering die geen enkel houvast biedt. Om hoeveel mensen en middelen gaat het dan? Wat verstaat men onder voldoende? Welk deel van die extra honderd miljoen voor het tegengaan van ondermijning komt daarvoor beschikbaar? Diezelfde belofte heb ik al eerder in regeerakkoorden zien staan en de volgende keer staat hij er ongetwijfeld ook weer in.’
Beloftenparadijs
Conclusie: het coalitieakkoord heeft op allerlei terreinen interessante vernieuwingen en ambitieuze plannen te bieden, maar dat geldt niet voor de voornemens ten aanzien van de politie. Struijs: ‘Helaas is die paragraaf niet meer dan een weinig verrassend beloftenparadijs. De echte vernieuwing op dit gebied had een financiële doorbraak moeten zijn, met als politiek fundament een scherpe, realistische visie op het verleden en de toekomst van de Nationale Politie. Maar dat was blijkbaar nog een brug te ver.’